του Δρ. Γεωργίου Ζάχου*
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Στις χώρες με ανεπτυγμένη σχολική εκπαίδευση, οι Σχολικές τους Βιβλιοθήκες διάνυσαν ήδη μια μεγάλη μορφολογική και λειτουργική διαδρομή: Από την παραδοσιακή μορφή Βιβλιοθήκης, που στηριζόταν στις έντυπες πηγές και κατείχε σημαντικό χώρο του σχολικού κτηρίου για τη στέγασή της, μετέβη σταδιακά στη Σχολική Βιβλιοθήκη 1.0 που, επειδή στηρίζεται, σε μεγάλο βαθμό, στις ηλεκτρονικές πηγές και λιγότερο στις έντυπες, έχει περιορισμένες απαιτήσεις στέγασης, αλλά δράσεις και λειτουργίες που καλύπτουν όλο το σχολικό κτήριο.
Τα τελευταία χρόνια, η ανάπτυξη του συμμετοχικού Web 2.0 μεταλλάσσει και τη Σχολική Βιβλιοθήκη 1.0 σε Σχολική Βιβλιοθήκη 2.0, η οποία, πλέον, λειτουργεί ως το «Πληροφοριακό Κέντρο του Σχολείου (iCentre)» σε άμεση οργανωτική και λειτουργική σχέση με τις πληροφορικές υποδομές και τις σχετικές με αυτές εκπαιδευτικές δράσεις και δομές του σχολείου.
Τα σχολεία μας, στη συντριπτική τους πλειονότητα, και παρά τα παραδείγματα σημαντικών Σχολικών Βιβλιοθηκών στο παρελθόν, και τις αλυσιτελείς προσπάθειες καθιέρωσής τους στο σχετικά πρόσφατο, στερούνται Σχολικών Βιβλιοθηκών.
Όμως, με την εκμετάλλευση της πληροφοριακής τεχνολογίας, με μικρές κτιριακές παρεμβάσεις και με τη διάθεση περιορισμένων πόρων- αλλά με θέληση για αλλαγή και εκσυγχρονισμό –τόσο από την πολιτική ηγεσία όσο και από τους εκπαιδευτικούς- μπορούμε να οδηγηθούμε κατ΄ευθείαν στο τρίτο στάδιο εξέλιξης των Σχολικών Βιβλιοθηκών, όπως αυτές διαμορφώθηκαν διεθνώς και να δημιουργήσουμε στα σχολεία μας «Σχολικά Πληροφοριακά Κέντρα», που θα ενσωματώνουν: λειτουργίες βιβλιοθήκης, πληροφοριακής στήριξης του εκπαιδευτικού έργου, εκπαίδευσης των μαθητών στον πληροφοριακό αλφαβητισμό και στην πληροφοριακή τεχνολογία και εκμετάλλευση των πρακτικών του συμμετοχικού Web 2.0.
Λέξεις Κλειδιά: Σχολική Βιβλιοθήκη, Σχολική Βιβλιοθήκη 1.0, Σχολική Βιβλιοθήκη 2.0 , Σχολικό Πληροφοριακό Κέντρο, Σχολική Εκπαίδευση, Σχολικές Βιβλιοθήκες-Ελλάδα
Σχολική Βιβλιοθήκη 1.0
Για πολλά χρόνια οι Σχολικές Βιβλιοθήκες είχαν τα χαρακτηριστικά αυτού που ονομάζουμε «παραδοσιακή Βιβλιοθήκη».
Στη Βιβλιοθήκη αυτή οι έντυπες συλλογές ήταν το σημείο αναφοράς τους και οι υπηρεσίες τους βασίζονταν στη χρήση τους.
Με βάση αυτό το μοντέλο, οι Σχολικές Βιβλιοθήκες διαδραμάτισαν για χρόνια το ρόλο του Σχολικού Πληροφοριακού Αποθετηρίου, στο οποίο κατέφευγαν οι μαθητές, ως τάξη ή κατά ομάδες ή ατομικά, για χρήση των πηγών του.
Με δεδομένο ότι η έντυπη συλλογή κυριαρχούσε, η Βιβλιοθήκη αυτή είχε ανάγκη από σημαντικούς χώρους τόσο για τη στέγαση μιας, κατά το δυνατόν, μεγαλύτερης συλλογής, του αναγνωστηρίου της και, βέβαια, χώρων προσφοράς των υπηρεσιών της και αποθήκευσης και επεξεργασίας του υλικού της.
Μια Σχολική Βιβλιοθήκη με τα παραπάνω χαρακτηριστικά ονομάστηκε, σε διάκριση με νέες μορφές της που εμφανίστηκαν μετέπειτα «Σχολική Βιβλιοθήκη 1.0»
Σχολική Βιβλιοθήκη 2.0
Με την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών πηγών, αρχικά σε μαγνητικά αποθηκευτικά μέσα και εν συνεχεία μέσω του διαδικτύου, καθώς και των νέων μέσων δικτύωσης και πρόσβασης σε αυτές, οι Σχολικές Βιβλιοθήκες μετατράπηκαν, κυρίως, σε ψηφιακούς χώρους πρόσβασης στην πληροφόρηση και τη μάθηση.
Στις Βιβλιοθήκες αυτές, η σπουδαιότητα των έντυπων συλλογών για τη στήριξη της εκπαιδευτικής πράξης του Σχολείου μειώθηκε. Αντίστοιχα, περιορίστηκε η ανάγκη για αναγνωστήρια, καθώς οι τάξεις είχαν πλέον τη δυνατότητα πρόσβασης σε μαθησιακούς πόρους, χωρίς διακοπή, για τη μετάβαση από την τάξη στους χώρους της Βιβλιοθήκης.
Ως αποτέλεσμα, οι ανάγκες για φυσικούς χώρους στέγασης των συλλογών, του αναγνωστηρίου και των υπηρεσιών της περιορίστηκαν, αλλά προέκυψε η ανάγκη για την τοποθέτηση και τη χρήση μιας σειράς ηλεκτρονικών συσκευών και εργαλείων, όπως Η/Υ, Εκτυπωτές, εξοπλισμος Δικτύωσης κ.ά.
Αυτός ο νέος φυσικός και ψηφιακός χώρος πήρε διάφορες ονομασίες, όπως «Χώρος Συνεργατικής Μάθησης», «Χώρος Μάθησης του Σχολείου» κ.ά.
Με την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας των Δικτύων και την εμφάνιση του συνεργατικού Web 2.0, δημιουργήθηκε μια γενιά μαθητών αλλά και εκπαιδευτικών, που έχουν μεγαλώσει, όχι μόνο σε έναν κόσμο ψηφιακών πληροφοριών, αλλά και σε έναν κόσμο αλληλεπίδρασης και ιδεατής συνεργασίας, μέσω του διαδικτύου, τόσο με ηλεκτρονικές πηγές όσο και με διασυνδεδεμένους άλλους χρήστες του.
Προσαρμοζόμενες στις νέες αυτές συνθήκες οι Σχολικές Βιβλιοθήκες, στις χώρες, βέβαια, με εκπαιδευτικά συστήματα που παρακολουθούν τις εξελίξεις της πληροφοριακής τεχνολογίας, καθώς και τις αλλαγές στις μαθησιακές συνήθειες των μαθητών, άλλαξαν και μετατράπηκαν σε «Σχολικές Βιβλιοθήκες 2.0».
Η Σχολική Βιβλιοθήκη 2.0 είναι ένα μοντέλο βιβλιοθήκης, που ενθαρρύνει την αλλαγή και που επιδιώκει τη συμμετοχή των μαθητών στη δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου.
Στις Σχολικές Βιβλιοθήκες 2.0 το ταξίδι από τις πληροφορίες στημάθηση οδηγεί στην ευρηματικότητα και στην εξοικείωση των μαθητών με τα νέα τεχνολογικά μέσα εφαρμογής της Πληροφορικής.
Στη Σχολική Βιβλιοθήκη 2.0 οι ανάγκες των μαθητών εκπληρώνονται μέσα από την ψυχαγωγία, την ηλεκτρονική πληροφόρηση, καθώς και τη δυνατότητα να δημιουργούν το δικό τους περιεχόμενο και να το προσθέτουν σε αυτό που υπάρχει ήδη.
Στην Βιβλιοθήκη 2.0 μεταβαίνουμε από τη «Βιβλιοθήκη ως Χώρος» και τον «Μαθητή μέσα στη Βιβλιοθήκη» στην «Βιβλιοθήκη στη ζωή του Μαθητή».
Η «Βιβλιοθήκη στη ζωή του μαθητή» αντιλαμβάνεται τη βιβλιοθήκη ως προέκταση της τάξης, όχι απλώς ως πηγή πληροφοριών, ως χώρο ενεργούς μάθησης.
Αυτός ο μαθησιακός χώρος πήρε διάφορες ονομασίες, όπως: Χώρος Συνεργατικής Μάθησης (Learning Commons ) ή Κέντρο Πληροφόρησης (icentre).
Σχολικό Πληροφοριακό Κέντρο (School icentre)
Το μοντέλο αυτής της Βιβλιοθήκης αντικατοπτρίζει την εστίαση στη συνεργατική μάθηση που γίνεται ολοένα και σημαντικότερη στην εκπαιδευτική διαδικασία του Σχολείου.
Ανεξάρτητα από την ονομασία, μιλάμε, πλέον, για έναν χώρο μάθησης, όπου γίνονται οι πολιτιστικές, κοινωνικές, και πνευματικές ανταλλαγές, συχνά με τη μεσολάβηση, αλλά χωρίς να περιορίζονται, των πόρων μιας συλλογής. Στον χώρο αυτό τον σπουδαιότερο ρόλο έχουν ο εξοπλισμός πληροφορικής, το γρήγορο Διαδίκτυο και η υποστήριξη και εκπαίδευση στη χρήση των μέσων και στην επιλογή και αξιολόγηση των πηγών πληροφόρησης που χρησιμοποιούνται.
Στους νέους τους ρόλους οι ανάγκες για χώρους μετασχηματίζονται, για μια ακόμη φορά, καθώς αναφερόμαστε, πλέον, σε κάτι παραπάνω από κέντρα πρόσβασης στην πληροφορία.
Αναφερόμαστε σε φυσικά και ιδεατά κέντρα μάθησης, τα οποία επεκτείνουν και υποστηρίζουν το εκπαιδευτικό έργο που γίνεται μέσα στην τάξη, αλλά και που στοχεύουν κυρίως στην απόκτηση από τους μαθητές δεξιοτήτων χρήσης της Τεχνολογίας – κυρίως Πληροφορικής- και της αντιμετώπισης του πληροφοριακού και τεχνολογικού αναλφαβητισμού.
Η κυριαρχία των ηλεκτρονικών πηγών και εργαλείων πληροφορικής οδήγησε αναπόφευκτά στην ενσωμάτωση των δράσεων των Σχολικών Εργαστηρίων Πληροφορικής με αυτές της Βιβλιοθήκης 2.0.
Ήδη, το μοντέλο αυτό εξαπλώνεται και πολλά σύγχρονα Σχολεία επέλεξαν να εξαλείψουν τις περισσότερες ή όλες τις έντυπες συλλογές τους, υπέρ των ψηφιακών πόρων, και να μεταβάλουν τους χώρους τους, από χώρους Βιβλιοθήκης σε χώρους ηλεκτρονικής Μάθησης.
Μάλιστα, στα Σχολεία αυτά, ακόμη και οι εκπαιδευτικοί – βιβλιοθηκονόμοι αντικαθίστανται από ειδικούς Πληροφόρησης που έχουν ως κύριο προσόν τις γνώσεις πληροφορικής παρά τις γνώσεις για την οργάνωση των έντυπων συλλογών Βιβλιοθήκης.
Η Βιβλιοθήκη στο Ελληνικό Σχολείο
Αν εστιάσουμε την προσοχή μας στην κατάσταση των Βιβλιοθηκών στα Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στη χώρα μας, διαπιστώνουμε αμέσως ότι οι έως τώρα εκπαιδευτικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν δεν έδειξαν ενδιαφέρον και δεν έδωσαν ρόλους στις Σχολικές Βιβλιοθήκες.
Ως αποτέλεσμα, υπήρξαν ελάχιστες προσπάθειες για τη δημιουργία Βιβλιοθηκών στα Σχολεία μας.
Σε έρευνα που πραγματοποιήσαμε στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων,[1] σε δείγμα μεταξύ των 757 Σχολικών Βιβλιοθηκών, που δημιουργήθηκαν μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ, επί Υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη, διαπιστώσαμε ότι σήμερα μόνο οι μισές, περίπου, από τις Βιβλιοθήκες που δημιουργήθηκαν λειτουργούν (47 %) για μερικές ώρες εβδομαδιαίως, ενώ οι περισσότερες είναι κλειστές και δεν λειτουργούν (53%).
Η μέση έκτασή τους είναι 52 τ.μ. και είναι χωροθετημένες, συνήθως, στο ισόγειο και μερικές στο υπόγειο ή σε άλλους ορόφους του Σχολικού κτηρίου.
Αυτές που λειτουργούν είναι ανοικτές κατά μέσο όρο 9 ώρες εβδομαδιαίως από εκπαιδευτικό του σχολείου που συμπληρώνει το ωράριό του.
Όσον αφορά τις συλλογές των βιβλιοθηκών, οι περισσότερες δεν διαθέτουν στατιστικά στοιχεία, όπως πλήθος και φύση της συλλογής, τις μορφές του υλικού που διαθέτουν κ.ά. Κατ’ εκτίμηση, ο μέσος αριθμός βιβλίων της συλλογής που διαθέτουν ανέρχεται σε 2.500 βιβλία περίπου. Τα βιβλία αγοράστηκαν κατά τη φάση της συγκρότησης των Σχολικών Βιβλιοθηκών, με χρηματοδότηση του Προγράμματος των Σχολικών Βιβλιοθηκών του ΕΠΕΑΕΚ και έκτοτε δεν ανανεώθηκαν.
Η κύρια χρήση της συλλογής γίνεται –στο βαθμό που είναι δυνατό- για βιβλιογραφική τεκμηρίωση στην εκπόνηση μαθητικών εργασιών. Οι περισσότερες λειτουργούν ως δανειστικές (86%) και, σε μεγάλο ποσοστό, από εκπαιδευτικούς. Ο χώρος τους χρησιμοποιείται, όταν είναι ανοικτές, κυρίως ως αναγνωστήριο (68%).
Οι περισσότερες από αυτές που λειτουργούν, έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο αλλά μόνο λίγες διαθέτουν ασύρματη δικτύωση Wi-Fi.
Ο εξοπλισμός σε όλες είναι παρωχημένος, με αποτέλεσμα πολλές να μην διαθέτουν καθόλου μικροϋπολογιστές (79%) με σύνδεση στο Διαδίκτυο για τους μαθητές.
Καμία Βιβλιοθήκη δεν έχει κάποιας μορφής λειτουργική σύνδεση με το Σχολικό Εργαστήριο Πληροφορικής και Εφαρμογών Η/Υ και λίγες συνεργάζονται για τη στήριξη των εξοπλισμών τους.
Δικό της πρoϋπολογισμό δεν διαθέτει καμία Σχολική Βιβλιοθήκη.
Το μοντέλο των Σχολικών Βιβλιοθηκών, όπου υπάρχουν και στο βαθμό που εφαρμόστηκε, ήταν αυτό της παραδοσιακής «Βιβλιοθήκης 1.0».
Το μοντέλο αυτό εξελίχθηκε ελάχιστα και δεν παρακολούθησε τις εξελίξεις των Σχολικών Βιβλιοθηκών διεθνώς. Ως εκ τούτου, οι υπηρεσίες που παρέχουν στο χρόνο λειτουργίας τους είναι αυτές που βασίζονται σε έντυπες πηγές και ελάχιστα σε ηλεκτρονικές.
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο θεσμός των Βιβλιοθηκών είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος στα Ελληνικά Σχολεία.
Μπορεί να μην έχουμε Σχολικές Βιβλιοθήκες, έχουμε, όμως, δεκάδες νομοθετικές παρεμβάσεις και Υπουργικές Αποφάσεις που τις αφορούν.
Για παράδειγμα, με τον Ν. 1566/ 1985 προβλέφθηκε η λειτουργία Σχολικής Βιβλιοθήκης σε κάθε Σχολείο Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Για τη λειτουργία της «με απόφαση του συλλόγου των διδασκόντων ορίζεται ένας εκπαιδευτικός του σχολείου ως υπεύθυνος ο οποίος υποβοηθείται στο έργο του από μαθητές που ορίζει το μαθητικό συμβούλιο. Η δε οργάνωση και λειτουργία καθορίζονται με αποφάσεις του σχολικού συμβουλίου, που γνωστοποιούνται με τοιχοκόλληση στον πίνακα ανακοινώσεων του σχολείου».
Για δε τις δαπάνες που απαιτούνται για τον εμπλουτισμό των σχολικών βιβλιοθηκών θα εγγράφονταν σχετικές πιστώσεις στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας. Ο εμπλουτισμός των Σχολικών Βιβλιοθηκών θα ήταν έργο των Σχολικών Επιτροπών, οι οποίες και θα διαχειρίζονται τις σχετικές πιστώσεις, αγοράζοντας βιβλία από τον κατάλογο που καταρτίζει η επιτροπή που συγκροτείται με απόφασή του ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Με τον Ν. 2986/ 2002 προβλέφθηκε η πρόσληψη δεκάδων Βιβλιοθηκονόμων στις Σχολικές Βιβλιοθήκες[2].
Καμία από τις προβλέψεις αυτές δεν υλοποιήθηκε, με εξαίρεση μεμονωμένες προσπάθειες Διευθυντών Σχολείων και Εκπαιδευτικών.
Ενώ, όμως, η υλοποίηση των προβλέψεων για τις Σχολικές Βιβλιοθήκες έμεινε στα χαρτιά, υλοποιήθηκαν, σε μεγάλο βαθμό, οι προβλέψεις για τη δημιουργία και τη λειτουργία Σχολικών Εργαστήριων Πληροφορικής & Εφαρμογών Πληροφορικής, σε όλα τα Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, καθώς και τα Κέντρα Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών (ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ.) ,στις Διευθύνσεις και στα Γραφεία Εκπαίδευσης για τον συντονισμό και την υποστήριξή τους[3].
Εξετάζοντας τον κανονισμό λειτουργίας του Σχολικού Εργαστήριου Πληροφορικής & Εφαρμογών Η/Υ ( Σ.Ε.Π.Ε.Η.Υ.), που αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο χρήσης, οργάνωσης και λειτουργίας του, διαπιστώνουμε ότι στα συστατικά μέρη του περιλαμβάνονται βιβλία και έντυπα, καθώς και αρχεία εγγράφων, τα οποία είναι σχετικά με το Εργαστήριο και τα μαθήματα Πληροφορικής, αλλά όχι ο εξοπλισμός που εξυπηρετεί άλλες ανάγκες του σχολείου, όπως, για παράδειγμα, υπολογιστές για γραμματειακή υποστήριξη, Σχολικές Βιβλιοθήκες, εργαστήρια Φυσικών Επιστημών κ.α.
Βασικός σκοπός του Σ.Ε.Π.Ε.Η.Υ. είναι η διδασκαλία του μαθήματος της Πληροφορικής, της χρήσης και των εφαρμογών Η/Υ, καθώς και των μαθημάτων ειδικοτήτων των Σ.Ε.Κ. και Σ.Ε., τα οποία απαιτούν τη χρήση Η/Υ από το πρόγραμμα σπουδών τους μια και εν συνεχεία, αφού καλυφθεί ο βασικός σκοπός, ακολουθούν, σε φθίνουσα διάταξη ως προς την προτεραιότητα, οι εξής στόχοι λειτουργίας:
- Να λειτουργήσει ως χώρος απόκτησης γνώσεων, δεξιοτήτων και τεχνικών οι οποίες σχετίζονται με την Πληροφορική και τις συγγενείς τεχνολογίες, όπως αυτές περιγράφονται στα Προγράμματα Σπουδών (Π.Σ.), αλλά και στους γενικότερους σκοπούς της Εκπαίδευσης.
- Να λειτουργήσει συμπληρωματικά στην εκπαιδευτική διαδικασία, προσφέροντας ένα σύγχρονο διαδραστικό και αλληλεπιδραστικό μέσο εκμάθησης και εκπαίδευσης.
- Να καλύψει τις ανάγκες ηλεκτρονικής επικοινωνίας του σχολείου, στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει κατάλληλη υποδομή στα γραφεία του Διευθυντή.
- Να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος με το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (Π.Σ.Δ.) και γενικά το Διαδίκτυο, προκειμένου να απολαύουν οι χρήστες τις προσφερόμενες υπηρεσίες.
- Να αποτελέσει εργαλείο για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, εκτός ωραρίου λειτουργίας του σχολείου, σε νέα μέσα και μεθόδους διδασκαλία, μέσα από την αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.).
- Να υπηρετήσει την τοπική κοινωνία, φιλοξενώντας εκπαιδευτικές ή επιμορφωτικές δραστηριότητες δημοσίων φορέων και συλλόγων (π.χ. δημόσια Ι.Ε.Κ., σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων κ.λπ.).
Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις στις Σχολικές Βιβλιοθήκες διεθνώς και την υπάρχουσα πραγματικότητα στα Σχολεία μας, μπορούμε να ξεπεράσουμε την υστέρηση, που παρουσιάζουμε σε Σχολικές Βιβλιοθήκες στα Ελληνικά Σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με την ενοποίηση και λειτουργία στον ίδιο χώρο του Κέντρου Μάθησης – Πληροφόρησης του Σχολείου με αυτές του Σχολικού Εργαστήριου Πληροφορικής και Εφαρμογών Η/Υ.
Την ενοποίηση, στον ίδιο χώρο, των λειτουργιών του Κέντρου Μάθησης – Πληροφόρησης του Σχολείου, με αυτές του Σχολικού Εργαστήριου Πληροφορικής και Εφαρμογών Η/Υ, θα δημιουργήσει μια νέα Σχολική Μονάδα, που θα διαθέτει τα χαρακτηριστικά του Πληροφοριακού Κέντρου (iCentre) που περιέγραψα.
Με περιορισμένες κτιριολογικές παρεμβάσεις, αλλά, κυρίως, με διοικητικές ρυθμίσεις και προβλέψεις, μπορούν τα Σχολεία μας να μεταβούν από την ανυπαρξία Βιβλιοθηκών κάθε μορφής στη λειτουργία Πληροφοριακών Κέντρων (icentre), με τα χαρακτηριστικά που ήδη περιέγραψα.
Το iCentre θα είναι η υποδομή του σχολείου στην οποία η πληροφόρηση, η τεχνολογία, η μάθηση και οι διδακτικές ανάγκες θα υποστηρίζονται από εξειδικευμένους στην πληροφοριακή τεχνολογία και την τεχνολογία της μάθησης εκπαιδευτικούς ή Ειδικούς Πληροφόρησης και Βιβλιοθηκονόμους.
Είμαι βέβαιος ότι όλα τα Σχολεία μας, κάνοντας περιορισμένες παρεμβάσεις, μπορούν να αναμορφώσουν τις υπάρχουσες πληροφοριακές και τεχνολογικές υποδομές που διαθέτουν και να «χτίσουν» ένα Πληροφοριακό Κέντρο.
Στο σημείο αυτό, πρέπει να έχουν λόγο οι Αρχιτέκτονες, για να δημιουργήσουν χώρους, που θα τους αγαπούν και θα τους βιώνουν θετικά οι μαθητές μας.
Στη νέα δομή θα ενοποιηθούν οι φυσικές και οι ψηφιακές υποδομές του Σχολείου, με την ενσωμάτωση, μετά από επιλογή, και των έντυπων πηγών που τυχόν υπάρχουν στο Σχολείο.
Ως προς τις χωροταξικές και ανάγκες στέγασης της μονάδας αυτής, που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τόσο κατά το σχεδιασμό νέων σχολικών κτηρίων όσο και κατά την ανακαίνιση υπαρχόντων, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:
- κεντρική τοποθεσία. Στο ισόγειο, αν είναι δυνατόν.
- προσβασιμότητα και εγγύτητα με τις αίθουσες διδασκαλίας.
- παράγοντες θορύβου, με τουλάχιστον ορισμένα τμήματα της βιβλιοθήκης ελεύθερα από εξωτερικό θόρυβο
- κατάλληλη θερμοκρασία δωματίου (π.χ., κλιματισμό, θέρμανση), για να εξασφαλίσει καλές συνθήκες εργασίας όλο το χρόνο,
- κατάλληλος σχεδιασμός για τους χρήστες της βιβλιοθήκης με ειδικές ανάγκες
- ευελιξία στην επίπλωση που θα επιτρέπει πολλαπλές δραστηριότητες και τις μελλοντικές αλλαγές στο πρόγραμμα σπουδών και της τεχνολογίας.
Συμπεράσματα
Εφόσον υπάρξει σχετική πολιτική βούληση, με μια, σχετικά μικρή χρηματοδότηση, κάθε Σχολική Μονάδα μπορεί να αποκτήσει ένα Σχολικό Πληροφοριακό Κέντρο (icentre).
Με τον τρόπο αυτό, θα υπάρξει αναμόρφωση της Σχολικής μας εκπαίδευσης, καθώς θα δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς:
- Να έχουν πρόσβαση σε ποιοτικές πηγές πληροφοριών με χρήση όλων των μέσων, συμπεριλαμβανομένης της εκτύπωσης, των πολυμέσων και της επιμέλειας ψηφιακών συλλογών.
- Να αναπτύσσουν την ατομική περιέργεια, τη δημιουργικότητα με προσανατολισμό στη βιωματική μάθηση.
- Να αποκτούν ικανότητες και δεξιότητες για τον εντοπισμό αξιόπιστων πληροφοριών και τη δημιουργία γνώσης, τη χρήση ΙΤ εργαλείων με τρόπο κατάλληλο, ηθικό και ασφαλή, καθώς και των στρατηγικών για την προστασία της ταυτότητας και των προσωπικών δεδομένων.
- Να έχουν στη διάθεσή τους έναν τεχνολογικό χώρο, που θα διαθέτει ένα ευρύ φάσμα εργαλείων τεχνολογίας, λογισμικού και τεχνογνωσίας για τη δημιουργία και τη διάδοση των γνώσεων.
- Να διαθέτουν ένα κέντρο παιδείας, που καλλιεργεί την αγάπη της ανάγνωσης και του πληροφοριακού γραμματισμού.
Με την προτεινόμενη ενοποίηση, το Κέντρο Πληροφόρησης θα λειτουργεί, επίσης, ως το Κέντρο δημιουργίας νέας γνώσης και εκπαιδευτικής καινοτομίας του Σχολείου, καθώς θα:
- Υποστηρίζει πληροφοριακά και τεχνολογικά τις εκπαιδευτικές και μαθησιακές ανάγκες του σχολείου
- Λειτουργεί ως το τεχνολογικό κέντρο του σχολείου.
- Είναι το Κέντρο Μέσων Μάθησης ( School Media Center)
- Αναπτύσσει τις δεξιότητες των μαθητών στην ανεύρεση, αξιολόγηση και σύνθεση της πληροφορίας.
- Προάγει την αγάπη για την ανάγνωση
- Υποστηρίζει την Ερευνητική/Βιωματική Μάθηση.
Η δημιουργία, στα Σχολεία μας, υποδομών με τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα είναι απαραίτητη για την αναβάθμιση της Σχολικής μας Εκπαίδευσης.
*Ο Γεώργιος Ζάχος είναι Διευθυντής Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης στο Πανεπιστημίο Ιωαννίνων, τ. Γεν Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και τ. Πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου Δημοσίων Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων του Κράτους και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης
Σημειώσεις
Βιβλιογραφία
- Ζάχος Γεώργιος, Νίνος Εμμανουήλ. Προτάσεις για τις Σχολικές Βιβλιοθήκες, 2010 (Προτάσεις του Γενικού Συμβουλίου Δημοσίων Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων του Κράτους και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης για δημόσια διαβούλευση) https://www.minedu.gov.gr/publications/docs/gs_sxolikes_bibliothhkes_110124.pdf
- Ζάχος Γεώργιος, Ο ρόλος της Βιβλιοθήκης στο σύγχρονο Σχολείο. Διημερίδες για τις Σχολικές Βιβλιοθήκες, Καρδίτσα 8-9 Σεπτεμβρίου 1999, Τρίκαλα 9-10 Σεπτεμβρίου 1999, Οργάνωση ΤΕΙ Λάρισας και Ιωάννινα 22-23 Οκτωβρίου 1999, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. http://www.gzachos.gr/scientific-career/publications-of-george-zachos/149-logo-editing.html
- American Association of School Librarians. (2007). Standards for the 21st century learner. http://www.ala.org/aasl/
- Canadian Library Association, Standards of Practice for School Library Learning Commons in Canada, 2014 http://llsop.canadianschoollibraries.ca/
- Elizabeth Connor MLS, AHIP (2007) Library 2.0, Medical Reference Services Quarterly, 26:S1, 5-23, DOI: 10.1300/J115v26S01_02 http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1300/J115v26S01_02
- Camilla Elliott, A transformative vision of school library 2.0: defining the route, Synergy, 2011, V. 9, 1, Learning Landscapes.
- Grigsby K. S. Susan, Re-imagining the 21st Century School Library: From Storage Space to Active Learning Space, TechTrends , V. 59, 3, May/June 2015. https://link.springer.com/article/10.1007/s11528-015-0859-5
- Elisabeth Tallaksen Rafste, Tove Pemmer Sætre and Ellen Sundt, Norwegian Policy for Empowering School Libraries, IFLA Journal 32(1), 2006, pp. 48–53 https://www.researchgate.net/publication/249773704_Norwegian_Policy_for_Empowering_School_Libraries
